Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Voor het kwantificeren van de risico 's maken we gebruik van bandbreedtes zodat het gebruik van PM wordt voorkomen. In totaal identificeerden we 40 risico's. Voor de leesbaarheid van deze paragraaf beschrijven we in het risicoprofiel alleen de risico's waarvan het financiële effect groot en de kans dat het risico zich voordoet ook groot of zeer groot is. Voor de bepaling van het weerstandsvermogen rekenen we wel alle risico's door.  Dit doen we met behulp van een Monte Carlo simulatie, die we ook gebruiken voor het bepalen van de benodigde risicoreserve voor de grondexploitatie. De uitkomst van de Monte Carlo simulatie voor de risico's, exclusief grondexploitatie, is 15.563.686 euro. Het risicoprofiel van de grondexploitatie is 7.112.000 euro, waardoor het totale risicoprofiel van de gemeente 22.675.686 euro bedraagt.

Geïdentificeerde grote risico's:

 
Toelichting risico's

Sanering staalslakken wordt niet meer uitgevoerd door initiatiefnemer/eigenaar
Bij de milieusanering in Spijk was en is er een risico dat de gemeente probleemeigenaar wordt. De kosten voor het uitvoeren van de sanering kunnen dan hoog voor de gemeente zijn. Dat heeft impact op het weerstandsvermogen van de gemeente. De gemeenteraad besloot mede daarom op 27 juni 2023 om een tijdelijke impuls in de vorm van een lening voor de toekomstige gebiedsontwikkeling op het gebied van sport, toerisme en recreatie en energietransitie in combinatie met het oplossen milieuprobleem in Spijk aan te merken als een publieke taak. Op grond hiervan heeft het college besloten om een samenwerkingsovereenkomst met The Dutch en ESG aan te gaan waarin nadere afspraken zijn gemaakt over de doelen, de samenwerking en de termijn van realisatie van de aangemerkte projecten waaronder het oplossen van het milieuprobleem. Voor het verstrekken van de lening is een overeenkomst tot geldlening vastgesteld met een aantal waarborgen indien de afspraken of terugbetaling niet nagekomen worden. Met het verstrekken van de lening en het sluiten van de samenwerkingsovereenkomst zijn er voor de gemeente zekerheden ingebouwd dat de partijen ESG en The Dutch het milieuprobleem gaan oplossen waardoor de maatschappelijke risico’s worden verminderd.

Er zijn nu enkele actuele ontwikkelingen die een mogelijke impact hebben op het risico. Enerzijds zijn de ramingen van de oplossingsrichting voor een landmark recent geactualiseerd waarbij er vragen zijn of de initiatiefnemer de kosten voor het realiseren van de totaaloplossing van het milieuprobleem volgens de samenwerkingsovereenkomst financieel kan dragen. Voornaamste reden hiervoor zijn de gewijzigde marktomstandigheden.
Anderzijds is er op dit moment een variantenonderzoek gaande met de betrokken andere overheden. Verschillende scenario’s zijn hierin opgenomen om tot een optimale variant te komen. Een van deze opties is de afvoer van de staalslakken. Dit zou tot onaanvaardbaar hoge kosten kunnen leiden.
Landelijk heeft de Algemene Rekenkamer aan de minister en de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat gerapporteerd dat er maatregelen getroffen moeten worden voor een veilige en circulaire toepassing van afval (waaronder staalslakken). Volgens de huidige wet- en regelgeving voldoet de gekozen oplossing echter. Daarnaast is de recente uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van Raad van State helder over verwerking van de staalslakken op locatie. Daarom houden we in de waardering van het risico geen rekening met de hoge kosten van het afvoeren van de staalslakken.

De kans, dat het risico zich voordoet, hangt mede samen met de termijn waarop de discussie met de andere overheden eindigt. Daarnaast is het zo dat eventuele aanpassingen en wet- en regelgeving niet van toepassing zullen zijn op bestaande casussen. Onze inzet is er op gericht het risico zo laag mogelijk te houden. Omdat er nog geen zicht is op de uitkomst van de discussie, schatten we de kans echter op 50 procent.

Hogere kosten open einde regelingen Jeugdwet en Wmo
De uitvoering van de Jeugdwet en de Wet maatschappelijke ondersteuning betreft open einde regelingen. Dit betekent dat wij cliënten moeten ondersteunen en zorg moeten bieden wanneer zij dat nodig hebben. Ondanks de nieuwe manieren van werken vanuit het herstelplan is een autonome groei van het aantal cliënten of een toename van de zorgintensiteit mogelijk. In 2024 hebben wij daarnaast gezien dat voor sommige vormen van zorg door personeelstekorten bij zorgaanbieders lange wachtlijsten bestaan, waardoor overbrugging met suboptimale vormen van zorg noodzakelijk is. Wij schatten de kans van optreden van dit risico op groot, 70%.

Verlofstuwmeer personeel
Vanwege de fusie en de hoge werkdruk heeft een aantal medewerkers een stuwmeer aan bovenwettelijke verlofuren opgebouwd. Hiervoor hebben we, met uitzondering van het aandeel dat actief gespaard wordt, geen voorziening of reserve opgenomen. In totaal bedraagt het stuwmeer aan het einde van 2023 in geld een bedrag van ongeveer 1,7 miljoen euro. Niet alle medewerkers zullen dit stuwmeer in 2024 opnemen, daarom schatten we de kans dat dit risico zich voordoet op 25%.

Hogere kosten DVO AVRI Ibor-taken
Avri voert in de openbare ruimte een aantal taken uit op basis van een dienstverleningsovereenkomst (DVO). Hiervoor is een werkbegroting opgesteld en op basis daarvan opdracht verstrekt. In september 2024 heeft Avri aangegeven een overschrijding van 300.000 euro te hebben op deze werkbegroting. De extra kosten worden volgens Avri veroorzaakt door:
- fouten in de nieuw gehanteerde berekeningsmethodiek van Avri en het niet kunnen herleiden van de gehanteerde normen.
- het niet doorberekenen van frictiekosten bij het terughalen door de gemeente van de taken onderhoud bomen buitengebied en reinigen
  kolken naar de gemeente.
Wij hebben bezwaar gemaakt tegen de hogere kosten en schatten het risico op mogelijke bijbetaling op 70%.

Hogere lasten als gevolg van de risico analyse van de VRGZ
De Veiligheidsregio Gelderland Zuid heeft in haar begroting 2025 een berekening van het weerstandsvermogen opgenomen. Hierbij kan zij niet alle risico's afdekken met de beschikbare weerstandscapacitit. De gemeenten moeten deze risico's dan opvangen, het gaat hier om het aandeel van West Betuwe in het restrisico. Het aandeel van de gemeente West Betuwe in dat bedrag is maximaal 500.000. De kans dat dit risico optreedt, schatten wij op gemiddeld, 50%.

Hack van gemeentelijke systemen of onbevoegde toegang tot persoonsgegevens
Gemeenten lopen een groot risico om gehackt te worden. De dreiging vanuit buitenlandse hackers neemt toe en de mens is de voornaamste risicofactor door onvoldoende bewustzijn van informatiebeveiligingsrisico's. Daarom zorgen wij voor een optimale beveiliging van de systemen en devices en trainen we medewerkers regelmatig op bewust worden van informatiebeveiligingsrisico's. Maar omdat de dreiging van buitenaf toeneemt, schatten wij de kans dat het risico zich voordoet op 70% en de omvang op 500.000 euro.

Niet kunnen invullen openstaande vacatures noch kunnen inhuren
Dit risico heeft te maken met de krapte op de arbeidsmarkt en behoud van personeel. Wanneer we vacatures niet kunnen invullen noch kunnen inhuren, heeft dit consequenties voor de ambities van de gemeente inclusief het realiseren van de bezuinigingsopgave. Het risico wordt enigszins gemitigeerd door onze inzet op arbeidsmarktcommunicatie en het nieuwe instrument Flexibele kern. We ramen het risico op 500.000 euro met een kans van 50% dat het risico zich voordoet.

Niet of vertraagd realiseren van taakstellingen in de begroting
In paragraaf 8 van deze begroting geven we aan welke taakstellingen in de begroting zijn opgenomen. Deze taakstellingen vinden voor een deel hun oorsprong in voorgaande begrotingen. Het risico dat we die taakstellingen niet realiseren ramen we op maxmaal 500.000 euro met een kans van 50% dat het risico zich voordoet.

Hogere proceskosten door toename WOZ bezwaren door No Cure No Pay bureaus
No Cure no pay bureaus maken in toenemende mate bezwaar tegen de vastgestelde WOZ waarde. Wanneer dit succesvol is. moet de gemeente (via de BSR de proceskosten betalen. We schatten het risico op maximaal 250.000 met een hoge kans dat het risico zich voordoet.

Naheffing energiebelasting
Uit controle is gebleken dat de clustering van netaansluitingen mogelijk niet juist is en leidt tot een nabetaling van de energiebelasting. We schatten het risico op maximaal 250.000 met een hoge kans dat het risico zich voordoet.

Risico' s  grondexploitatie
Naast de risico’s in de tabel is voor de grondexploitatie berekend welke risicoreserve nodig is. Deze berekening is gemaakt op basis van een zogenoemde Monte Carlo simulatie, waarbij de risico's veelvuldig worden doorgerekend. Op de uitkomst van die berekening passen we geen weging meer toe.  In het meerjarenprogramma grondexploitatie (MPG) is hiervoor een bedrag berekend van in totaal 7.112.000 euro. Hiervan is een bedrag van 2.486.000 berekend voor de risico's van bedrijventerreinen, voornamelijk Hondsgemet noord. Met als uitgangspunt dat over de invulling van dit project begin 2025 een definitief besluit genomen wordt. Voor 4.626.000 euro zijn er risico's bij de woningbouwprojecten. Dit risicobedrag betreft voornamelijk De Plantage. Er is een algemene reserve grondexploitatie, die de risico’s in de grondexploitatie afdekt.